🏛️ قلب تپنده ارومیه؛ باززنده‌سازی بازار تاریخی
✨ مقدمه
بازار تاریخی ارومیه، نگینی کهن در دل شهر، از دوران صفویه تا امروز همچنان نفس می‌کشد. این مجموعه با کوچه‌های پیچ‌در‌پیچ، تیمچه‌ها و سراهای قدیمی، جلوه‌ای از پویایی اقتصادی و فرهنگی مردمان این دیار است. پروژه مرمت بازار ارومیه فرصتی است برای پیوند دوباره تاریخ با زندگی امروز؛ جایی که هنر، تجارت و معماری اصیل ایرانی در هم تنیده‌اند. با احیای این اثر ارزشمند، نه تنها میراثی گران‌قدر حفظ می‌شود، بلکه روح زندگی دوباره در رگ‌های شهر جریان می‌یابد. این طرح، الهام‌بخش پژوهشگران و دوستداران معماری سنتی است که به دنبال لمس اصالت در هر آجر و قوس هستند. 🌿
🏺 پیشینه و اهمیت تاریخی بازار ارومیه
بازار ارومیه از دوران صفویه شکل گرفت و در دوره قاجار توسعه یافت. این بازار با بیش از هزار حجره، کاروانسرا، مسجد و حمام تاریخی، ساختاری منسجم و زنده دارد. در گذشته، مرکز تجارت و دادوستد میان ایران، عثمانی و قفقاز بوده و کالاهای نفیس از طریق این مسیر مبادله می‌شدند. نقش اقتصادی و اجتماعی بازار در شکل‌گیری هویت شهری ارومیه غیرقابل انکار است. مرمت آن به معنای زنده نگه داشتن حافظه تاریخی مردم منطقه و پاسداشت فرهنگ کسب و کار سنتی است. 🕰️
🧱 رویکرد مرمت و اهداف اصلی
مرمت بازار ارومیه با هدف حفظ اصالت، بازگرداندن کارکرد اقتصادی و تقویت بافت اجتماعی انجام شده است. ابتدا با مطالعات دقیق سازه‌ای و آسیب‌شناسی، نواحی فرسوده و نشست‌کرده شناسایی شدند. سپس عملیات مقاوم‌سازی طاق‌ها، پاکسازی نماهای آجری، ترمیم چوب‌کارها و بازسازی بام‌های گنبدی آغاز شد. توجه ویژه به مصالح بومی، استفاده از آجرهای دستی و ملات‌های آهکی سنتی، ضامن تداوم هویت تاریخی بازار بود. این فرایند با مشارکت مردمی و همکاری کسبه محلی شکل گرفت تا بازار، علاوه بر ارزش معماری، به حیات اقتصادی خود نیز بازگردد. 🧰
🌤️ تاثیر مرمت در باززنده‌سازی فرهنگی
احیای بازار ارومیه تنها یک پروژه ساختمانی نیست؛ این طرح پلی است میان گذشته و آینده. بازسازی راسته‌ها و تیمچه‌ها موجب شد تا هنرمندان و بازرگانان دوباره در این فضاها فعالیت کنند. بازار اکنون نه فقط محل خرید و فروش، بلکه مکانی برای گردشگری فرهنگی، نمایش صنایع‌دستی و تبادل اندیشه شده است. مرمت این مجموعه تاریخی باعث افزایش تعامل اجتماعی، جذب گردشگران داخلی و خارجی و تقویت اقتصاد محلی شده است. 🌸
🏗️ ساختار فضایی و ویژگی‌های کالبدی
بازار ارومیه از چند راسته اصلی، کاروانسرا، تیمچه، حمام و مسجد تشکیل شده است. مسیرهای باریک با سقف‌های ضربی و گنبدی، تهویه طبیعی و نور مناسب را فراهم می‌کنند. در نقاط تقاطع، گنبدهای مرتفع‌تر قرار دارند که زیبایی بصری و عملکرد اقلیمی را بهبود می‌دهند. حیاط‌های داخلی کاروانسراها با حجره‌های دوطبقه احاطه شده‌اند و درهای چوبی نفیس با کنده‌کاری سنتی هنوز در جای خود پابرجاست. ترکیب آجر، گچ و چوب در این بنا نشان از مهارت استادکاران آذربایجانی و هماهنگی دقیق میان عملکرد و زیبایی دارد. 🌺