شکوه دوباره عمارت خسروآباد سنندج
✨ مقدمه:
عمارت خسروآباد سنندج، یکی از باشکوه‌ترین آثار تاریخی کردستان است که در دل بافت قدیمی شهر چون نگینی می‌درخشد. این عمارت یادگاری از دوران شکوه والیان اردلان است و با معماری بی‌نظیر ایرانی‌‌اروپایی خود، روح اصالت و زیبایی را در کالبد سنگ و آجر دمیده است. مرمت این اثر ارزشمند نه‌تنها بازسازی یک بنا، بلکه احیای بخشی از هویت تاریخی مردم کردستان است. در این پروژه تلاش شده تا با حفظ اصالت مصالح، باززنده‌سازی تزئینات و بازخوانی عملکرد فضاها، شکوه گذشته دوباره زنده شود. بازگرداندن حیات به این عمارت، فرصتی است برای تجربه تاریخ زنده، در کنار هنر معماری اصیل ایرانی.
🏗 باززنده‌سازی اصالت تاریخی:
در پروژه مرمت عمارت خسروآباد، هدف اصلی حفظ اصالت تاریخی در کنار بهبود پایداری سازه بوده است. بخش‌های مختلف بنا مانند ایوان‌ها، تالار شاه‌نشین و ورودی‌های سنگی با روش‌های تخصصی پاک‌سازی و تثبیت شدند. تزئینات گچبری و نقاشی‌های دیواری که در اثر رطوبت و گذر زمان آسیب دیده بودند، با دقت مستندسازی و بازسازی شده‌اند. استفاده از مصالح بومی چون آجر سنتی و ملات آهک باعث شده هویت معماری کردستان در کالبد بنا حفظ شود. بازآفرینی حیاط مرکزی و مسیرهای حرکتی عمارت نیز ضمن حفظ نظم فضایی گذشته، جلوه‌ای تازه و زنده به بنا بخشیده است.
🌿 معماری و ساختار عمارت:
عمارت خسروآباد نمونه‌ای شاخص از معماری تلفیقی ایرانی‌‌اروپایی در دوران قاجار است. پلان کلی عمارت شامل دو بخش اندرونی و بیرونی است که با حیاطی وسیع و باغچه‌های منظم از هم جدا می‌شوند. ستون‌های سنگی بلند، پنجره‌های چوبی مشبک، ارسی‌های رنگین و سقف‌های گنبدی از ویژگی‌های بارز آن هستند. تالار اصلی با تزئینات گچبری، نقاشی‌های دیواری و سقف چوبی نفیس، نشان از مهارت بالای هنرمندان آن دوران دارد. استفاده از تقارن در نما و تناسب در ترکیب حجم‌ها، جلوه‌ای باشکوه به عمارت بخشیده است. نورگیری طبیعی از طریق پنجره‌های بلند نیز فضای درونی را روح‌بخش و گرم کرده است.
🏛 اهمیت فرهنگی و تاریخی بنا:
عمارت خسروآباد نه‌تنها از نظر معماری، بلکه از لحاظ تاریخی نیز اهمیت فراوان دارد. این بنا در قرن دوازدهم هجری قمری توسط امان‌الله‌خان والی اردلان ساخته شد و در آن زمان محل برگزاری آیین‌ها و دیدارهای سیاسی بود. عمارت در طول تاریخ، شاهد رخدادهای مهمی از جمله امضای قراردادهای محلی و پذیرایی از مهمانان خارجی بوده است. این اثر به عنوان نمادی از شکوه و قدرت حکومت محلی اردلان، اکنون به‌عنوان میراث ملی ایران شناخته می‌شود. باززنده‌سازی آن، بازگرداندن هویت فرهنگی و تاریخی شهر سنندج به نسل امروز است.
⚒ مرمت و حفاظت سازه:
در فرآیند مرمت، ساختار آسیب‌دیده‌ی دیوارها، طاق‌ها و سقف‌های چوبی مورد استحکام‌بخشی قرار گرفت. ترک‌های ناشی از رطوبت با ملات‌های سنتی ترمیم و تزئینات گچی بازسازی شدند. کف‌سازی مجدد با آجرهای دستی و پوشش‌های سنتی انجام شد تا هماهنگی کالبدی حفظ گردد. عملیات حفاظت از چوب‌های تزئینی، با استفاده از مواد مقاوم‌کننده طبیعی و بدون تغییر رنگ و بافت انجام شد. در نهایت با احیای حوض مرکزی و بازسازی مسیر آب‌نماها، روح زندگی دوباره به محوطه تاریخی عمارت بازگشت.