✅ فهرست مطالب
✅ معنا و مفهوم آب‌انبار
✅ تاریخچه
✅ کهن‌ترین نمونه‌های آب‌انبار در ایران
✅ نقش حیاتی آب‌انبارها در بافت شهرها
✅ انواع آب‌انبارها
✅ آب‌انبارهای عمومی
✅ آب‌انبارهای شهری
✅ آب‌انبارهای روستایی
✅ آب‌انبارهای قلعه‌ای
✅ آب‌انبارهای میان‌راهی
✅ شیوه ساختمان و مصالح
✅ گودبرداری کامل
✅ روش ریخته‌ای
✅ آبرسانی
✅ آب‌برداری
✅ بادگیرها
✅ تصاویر نمای آب‌انبار
✅ اسکیس
✅ پلان موقعیت شهر
✅ ورودی آب‌انبار
✅ پله‌های ورودی
✅ پاشیر آب‌انبار
✅ ارتباط پله با پاشیر
✅ سقف مخزن
✅ فضای داخلی مخزن
✅ اجرای طاق و تویزه و چشمه‌طاق‌ها
✅ پوشش سقف مخزن
✅ آسیب‌نگاری
✅ احیا و کاربری جدید بنا
✅ تاریخچه و بانی مسجد و آب‌انبار
✅ مسجد شاهزاده
✅ تاریخچه، فرهنگ و بررسی کرمانشاه
✅ وجه تسمیه
✅ پیشینه
✅ تعیین حریم و محدوده ساخت‌وساز اطراف بنا
✅ محدوده دسترسی به بنا
🧱 ویژگی‌های معماری بنا
معماری آب‌انبار مسجد شازده بر پایه درک عمیق از اقلیم کرمانشاه شکل گرفته است. ورودی باریک و پلکانی آن، افراد را به سمت مخزن زیرزمینی هدایت می‌کند تا دمای آب در تمام فصول ثابت بماند. گنبد آجری با انحنا و ضخامت خاص خود، نه‌تنها به‌عنوان پوشش عمل می‌کند بلکه در کنترل فشار و دما نیز مؤثر است. استفاده از ملات ساروج سبب مقاومت بالا در برابر نفوذ آب شده است. بادگیرها و منافذ تهویه در بالای سازه طراحی شده‌اند تا جریان هوای خنک را به داخل هدایت کنند. مخزن اصلی در عمق زمین ساخته شده تا از سرمای طبیعی خاک بهره‌برداری شود. نورگیری‌های کوچک، با ایجاد سایه و کاهش تبخیر، دمای مطلوب آب را حفظ می‌کنند. همه این جزئیات، نشان‌دهنده‌ی درک بالای معماران ایرانی از هماهنگی میان طبیعت و ساختار است.
🧩
در این پروژه بخش‌هایی چون شناخت موقعیت جغرافیایی کرمانشاه، تحلیل اقلیم و مصالح بومی، آسیب‌شناسی سازه، مرمت گنبد و بادگیرها، و احیای کارکرد سنتی آب‌انبار از مهم‌ترین قسمت‌ها به شمار می‌روند. در بخش آسیب‌شناسی، رطوبت صعودی، فرسایش ملات، شوره‌زدگی و پوسیدگی آجرها از عوامل مخرب شناسایی شدند. در مرحله مرمت، تقویت پایه‌ها با ملات مقاوم، بندکشی مجدد دیواره‌ها، و استحکام‌بخشی به قوس‌های داخلی صورت گرفت. سپس در فرآیند احیا، مسیر گردش آب بازسازی شد و تهویه طبیعی با اصلاح کانال‌های هوا فعال گردید. این اقدامات باعث شد تا آب‌انبار، ضمن حفظ ساختار تاریخی خود، قابلیت استفاده فرهنگی و گردشگری نیز پیدا کند.
🪶 جمع‌بندی
پروژه مرمت و احیای آب‌انبار مسجد شازده کرمانشاه نماد احیای میراث معماری آبی ایران است. تلفیق هنر سنتی و فناوری نوین در مرمت این اثر، سبب شد تا هویت تاریخی منطقه دوباره جان بگیرد. این بنا اکنون نه‌فقط یک سازه کهن، بلکه الگویی از تداوم حیات فرهنگی و احترام به گذشته در بستر زمان است.