پژوهش در این بنا و شناخت دقیق آن، فرصتی برای آشنایی با فنون معماری سنتی را فراهم می‌آورد. بناهای این مجموعه با مصالحی ساده چون گل، چوب و آجر بنا شده‌اند، اما در عین سادگی، عظمت و استواری خاصی دارند. طاق‌ها، ایوان‌ها و حیاط مرکزی، همگی با دقتی مثال‌زدنی طراحی شده‌اند. این ویژگی‌ها نه تنها ارزش معماری را نشان می‌دهند، بلکه بیانگر سبک زندگی و تفکرات مردمان آن روزگار نیز هستند.
امروزه توجه به چنین بناهایی بیش از هر زمان دیگری ضروری است، زیرا در سایه مدرنیته بسیاری از آثار تاریخی رو به فراموشی می‌روند. پروژه‌ای که به بررسی حاج مهدی سلطان در روستای پاشاکلا پرداخته، بستری مناسب برای شناخت و معرفی این میراث ارزشمند است. این شناخت می‌تواند به توسعه گردشگری فرهنگی کمک کرده و هم‌زمان الهام‌بخش معماران معاصر در خلق آثار جدید بر پایه سنت باشد.
از جنبه فرهنگی، معماری و تاریخی، روستای پاشاکلا یک نمونه بی‌بدیل از هم‌نشینی مردم و میراثشان است. حاج مهدی سلطان در حافظه جمعی مردم این روستا جایگاهی ویژه دارد و بناهای مرتبط با او همچون نمادی از هویت محلی و تاریخ ملی باقی مانده‌اند. این پروژه با نگاه جامع خود، امکانی فراهم می‌کند تا علاقه‌مندان، پژوهشگران و دانشجویان معماری از نزدیک با جزئیات این گنجینه ارزشمند آشنا شوند.
ویژگی‌های معماری بنا
معماری بناهای مربوط به حاج مهدی سلطان در پاشاکلا ترکیبی از مصالح بومی و شیوه‌های سنتی ساخت‌وساز است. استفاده گسترده از چوب در ستون‌ها و سقف‌ها جلوه‌ای گرم و صمیمی به فضا بخشیده است. آجرکاری‌ها با طرح‌های ساده اما هماهنگ، انسجام و زیبایی خاصی ایجاد کرده‌اند. حیاط مرکزی به‌عنوان نقطه کانونی مجموعه عمل کرده و ارتباط میان فضاهای مختلف را برقرار می‌سازد. طاق‌های نیم‌دایره‌ای و ایوان‌های وسیع، روح معماری ایرانی را به‌خوبی به نمایش می‌گذارند. طراحی فضا به گونه‌ای است که با اقلیم شمال ایران سازگار باشد و تهویه طبیعی را تسهیل کند. توجه ویژه به نورگیری طبیعی، کاربری بنا را در تمام فصول سال آسان کرده است. معماری داخلی نیز با نقش‌ونگارهای چوبی و گچ‌بری‌های ساده مزین شده است. ترکیب مصالح طبیعی با فضای باز، نوعی هماهنگی با محیط پیرامون ایجاد می‌کند. این بنا نه تنها یک اثر تاریخی، بلکه نمونه‌ای کامل از هویت بومی منطقه به‌شمار می‌آید.
جمع‌بندی
شناخت حاج مهدی سلطان در روستای پاشاکلا تنها یک پروژه تاریخی نیست، بلکه فرصتی ارزشمند برای بازگشت به ریشه‌های فرهنگی و الهام گرفتن از معماری سنتی است. این اثر می‌تواند راهنمایی کاربردی برای پژوهشگران، معماران و دوستداران فرهنگ ایرانی باشد و درک عمیق‌تری از هویت بومی شمال کشور ارائه دهد.